کف پای صاف

کف پای صاف عارضه‌ای است که در آن بیماران فاقد خمیدگی کف پا هستند. قوس کف پا نیروهایی که از طرف زمین به بدن اعمال می‌شود را کاهش داده و اجازه ورود به همه نیروهای وارده را به بدن نمی‌دهد اما در افراد با کف پای صاف تمام این نیروها به دلیل فقدان قوس پا به سمت بدن اعمال و منجر به بروز عوارض زنجیره وار در تمام مفاصل بدن خصوصا ستون فقرات می‌شود. مشکل صافی کف پا، عموما مادرزادی بوده و به نام مفصل شل نیز معروف است. شلی مفصل در ناحیه کف پا سبب می‌شود که قوس کف پا در هنگام ایستادن بر روی پا از بین برود؛ همچنین تشکیل نشدن کامل یک یا دو استخوان در ناحیه مچ و کف پا و یا چسبیدن آنها به یکدیگر به صورت مادرزادی نیز در تشکیل نشدن قوس کف پا مؤثر است.

علایم و نشانه‌ها

علایم و نشانه‌های این اختلال شامل ایجاد ظاهر صاف در کف یک پا یا هر دو، خمیدگی کفش یا پاشنه کفش به سمت داخل، درد در اندام تحتانی، درد در قسمت مچ پا، ایجاد تورم در قسمت داخل مچ پا و درد مچ پا می‌باشد.

اگر از پشت به پای فرد در حال ایستاده نگاه کنیم فردی که کف پایش صاف است پاشنه پایش بصورت پیچ خورده دیده می‌شود.

صافی کف پا در یک مرد ۵۵ ساله

کف پای صاف در دراز مدت منجر به بروز عوارضی نظیر خارپاشنه، زانو درد، کمردرد و سردرد می‌شود.

کف پای صاف به دو نوع ساختاری (Stractural) وعملکردی (Functional) است و استخوان‌بندی استخوان‌های پا به نحوی است که در نوع ساختاری شکل‌گیری قوس کف پا انجام نمی‌شود.

عوارض

صافی کف پا می‌تواند منجر به بروز عوارضی نظیر بروز التهاب در رباط‌های کف پا، التهاب زردپی آشیل و زردپی ماهیچه پشتی استخوان درشت نی، شکستگی‌های فشاری در اندام تحتانی وایجاد بافت‌های مرده پوستی نابجا شود. از آنجایی که صافی کف پا برروی نحوه قرار گیری سایر استخوان‌های بدن نیز اثر می‌گذارد می‌تواند منجر به بروز درد در مچ پا، زانوها و لگن شود.

دلایل

استخوانبندی قوس پا از طرف میانی

استخوانبندی قوس پا از طرف کناری

دلایل مادرزادی

هر پا از ۳۱ استخوان تشکیل یافته‌است که توسط ۳۳ مفصل و بیش از ۱۰۰ ماهیچه، رباط و زردپی به هم متصل می‌شوند. نحوه قرارگیری صحیح این اجزاء منجر به ایجاد حالت قوس طبیعی در کف پا می‌شود. این قوس باید هم محکم باشد تا بتواند وزن بدن را تحمل کند و هم انعطاف پذیر باشد تا بتواند خود را با سطوح مختلف وفق دهد. کف پای صاف می‌تواند ناشی از ضعف عضلات و بافت همبند پا، وزن زیاد یا ژنتیک باشد که در اینگونه موارد به منظور درمان راه‌های متنوعی وجود دارد. در برخی موارد کف پای صاف با انجام جراحی درمان می‌شود.

در بعضی موارد با گذشت زمان قوس کف پا از بین می‌رود. بتدریج و با افزایش سن، رباط پشتی استخوان درشت نی پا که در داخل مچ پا قرار دارد و جزء اصلی در حمایت از قوس پا به حساب می‌آید، دچار فرسودگی می‌شود. وجود بار بیش از حد بر این رباط سبب بروز التهاب در آن شده و منجر به فرسودگیش آن می‌شود. به تدریج که این رباط دچار تخریب می‌شود، اثر حمایتی آن بر قوس پا نیز برداشته شده و قوس کف پا بتدریج از بین می‌رود.

دلایل محیطی

• وجود فشارها مداوم بر روی پا: یکی از انواع فشارها، استفاده دراز مدت از کفش‌های پاشنه بلند است که می‌تواند برروی زردپی آشیل(زردپی اصلی پشت پاشنه) اثر سوء گذاشته و فرآیند مکانیکی طبیعی مچ را دچار اختلال کند. گاهی اوقات عملکرد جبرانی رباط خلفی استخوان درشت نی نیز مزید بر علت شده و سبب از بین رفتن فزآینده قوس کف پا می‌شود.
• چاقی
• آسیب‌ها و ضربات مختلف به پا یا مچ پا
• التهاب مفصلی روماتیسمی
• مرض قند

درمان

ردپای یک کف پای معمولی و یک کف پای صاف

با انجام روش‌های توانبخشی وتمرین‌های توصیه شده به افراد با کف پای صاف، کم شدن قوس کف پا با تقویت عضلات رفع می‌شود؛ ماساژ کف پا با استفاده از یک بطری که روی زمین قرار گرفته قابل اجر و بسیار مفید است، بدین صورت که کف پا به روی آن، به آرامی به جلو و عقب حرکت داده می‌شود. این حرکت پا را برای برگشتن به وضعیت صحیح کمک می‌کند. همچنین در کنار انجام تمرین‌های درمانی کفی‌های طبی نیز (خاص هر بیمار) از سوی پزشکان توصیه می‌شود. کفی‌های طبی خاص برای هر بیمار از طرف  پزشک متخصص تعیین و توسط کارشناسان ارتوپدی فنی و تکنسین های مربوطه و از طریق قالبگیری گچی از پای بیمار و ساخت قالب پا، ساخته می‌شوند. بسیار مهم است که کفی طبی از روی قالب پای خود شخص ساخته شود.

کف پای صاف بالغین

کف پای صاف در بالغین می تواند بدنبال ادامه عارضه از زمان کودکی بوده و یا بصورت اکتسابی عارض گردد . برخی بیماری ها مانند روماتیسم مفصلی، آرتروز مفصل، بیماری های عصبی و یا صدمات استخوانی و غضروفی می تواند منجر به این عارضه گردد. شایعترین علت کف پای صا ف اکتسابی در بالغین اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی است که از علل شایع درد کف پا نیز می باشد . تشخیص آن اساسا" با معاینه بالینی می باشد اما رادیوگرافی، سونوگرافی و M R I در ارزیابی میزان آسیب تاندون و برنامه ریزی قبل از عمل کمک کننده است. این ضایعه به چهار مرحله طبقه بندی می گردد : مرحله اول: درد و تورم ناحیه داخلی مچ پا مرحله دوم :کاهش قوس طولی کف پا و انحراف پاشنه و پنجه پا به سمت خارج مرحله سوم : کف پای صاف غیر قابل انعطاف مرحله چهارم :کف پای صاف بدون انعطاف و همراه با علائم آرتروز مچ پا درمان این ضایعه در مراحل اولیه بصورت غیر جراحی است ولی با پیشرفت ضایعه درمان های جراحی برای رفع درد و اصلاح کف پا اجتناب ناپذیر می باشد، تشخیص زود هنگام و شروع درمان می تواند باعث پیشگیری از ناتوانی بیمار وجلوگیری از اعمال جراحی بزرگ در بیماران گردد.

کف پای صاف در بچه ها

کف پای صاف یکی از علل شایع مراجعه ی بیماران به جراحان پا و مچ پا می باشد . کف پای صاف در بچه ها به دو دسته ی عمده : انعطاف پذیرو غیرقابل انعطاف (سفت) تقسیم می گردد که گروه اول غالبا" نیاز به جراحی ندارند و گروه دوم نیاز به جراحی دارند.

کف پای صاف انعطاف پذیر در بچه ها در چند سال اول بعد از تولد، کف پای صاف می تواند نرمال باشد و حدود سن پنچ سا لگی قوس کف پا تکامل پیدا می کند، در مواردی که هنگام نشستن روی صندلی و عدم گذاشتن وزن روی پا قوس کف پا تشکیل گردد و فقط به هنگام ایستادن و وزن گذاشتن قوس کف پا از بین برود آن را کف پای صاف انعطاف پذیر در بچه ها می نامیم که در بیش از نود درصد موارد نیاز به اقدام جراحی ندارند . در مواردی که بیمار دچار دردهای کف پا، مچ پا و یا ساق پا باشد و یا بچه در حین انجام اعمال ورزشی دچار خستگی زودرس شوند، نیازمند استفاده از کفی طبی و کفشهای طبی طبق دستور پزشک می باشد .در مواردی که علائم بیمار کنترل نگردد و یا بدشکلی پاها به صورت انحراف پاشنه و پنجه ی پا اتفاق بیافتد ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد .

کف پای صاف غیر قابل انعطاف (سفت) در بچه ها این عارضه غالبا" بدنبال گرفتاری های مادرزادی اسکلتی عارض می گردد که می تواند از چسبندگی های نابجای استخوانی یا غضروفی و گاه از تغییر زوایای استخوانی ناشی گردد . در بیشتر موارد نیاز به تشخیص زودرس و درمان جراحی دارد.